Co to jest lęk?
Lęk jest powszechnym zjawiskiem, to stany emocjonalne, które towarzyszą człowiekowi aż do okresu dojrzałości.
Niektóre z lęków stanowią część prawidłowego rozwoju psychospołecznego i są typowe dla określonych faz rozwojowych, a niektóre nie. Lęk pomaga dziecku w prawidłowej adaptacji do świata zewnętrznego. Ponadto pełni funkcje regulacyjne, dzięki którym m.in. dziecko sprawnie monitoruje własne zachowania odnosząc się do oczekiwań społecznych i kulturowych. Jednak nadmiernie nasilony lęk niejednokrotnie powstrzymuje dziecko przed badaniem otoczenia i w wyniku tego utrudnia stawanie się niezależnym.
Lęki nabierają szczególnie znaczenia w okresach, kiedy dziecko jest w stanie nierównowagi, kiedy doświadcza kryzysu rozwojowego. Są to okresy: 1,5; 2,5; 3,5; 4,5; 5,5 roku; 7, 9 lat. Okres równowagi przypada w wieku: 2, 3, 4, 5 lat, 6,5 roku oraz na 8, 10 lat. Wiek maksymalnej równowagi przypada na 2, 5 i 10 lat.
Dołącz do naszej zamkniętej grupy dla fajnych kobiet /KLIKNIJ żeby dołączyć/
Oczywiście, jeśli mowa o konkretnych okresach rozwojowych i przedziałach wiekowych istotne, abyśmy spoglądali na dziecko, jako na indywidualną jednostkę. Oznacza to, że każde dziecko ma prawo do odstępstwa od określonego okresu. Przedziały wiekowe zostały określone w taki sposób ponieważ właśnie w tym czasie większość dzieci doświadcza w swoim rozwoju podobnych zmian.
Czego dotyczą lęki?
Lęki u dzieci mogą być zogniskowane na różnych przedmiotach, sytuacjach. Odczuwanie lęku jest zjawiskiem normalnym, a jego intensywność i liczba może być różna u różnych dzieci.
Najbardziej popularne lęki u dzieci dotyczą: w wieku 3 lat – spania (lęk przed spaniem): „boję się ciemności”, „proszę, nie wyłączaj światła”, 3,5 – robaków, 5,5 – dużych zwierząt, 6 – ludzi schowanych pod łóżkiem, 7 – duchy, włamywacze.
Okresy szczególnego występowania lęku
Wyraźny wpływ lęku na zachowanie dziecka przypada na okresy: 2.- 4. lata. Najczęściej przedmiotami lęku są konkretne sytuacje, przedmioty, zwierzęta. Wraz z dorastaniem dziecka zmienia się nasilenie lęku, tematyka wyobrażeń lękowych oraz bodźce, które wyzwalają uczucie lęku. U dzieci starszych – młodzieży lęki i obawy koncentrują się głównie na sytuacjach społecznych, szkolnych, zdrowia fizycznego.
Zaburzenia lękowe
Najbardziej powszechnym problemem zdrowia psychicznego są zaburzenia lękowe. Mogą być poddawane diagnozie i leczeniu (psychoterapia, psychoedukacja, metody samopomocowe). W niektórych sytuacjach niezbędna może być farmakoterapia. Szacuje się, że zaburzenia lękowe dotykają jednej na dziesięć osób.
Obserwuj mnie na Instagramie /KLIKNIJ/
Kiedy lęk jest na tyle intensywny, że utrudnia dziecku codzienne funkcjonowanie (unikanie określonych sytuacji, kontaktów z określonymi osobami, przedmiotami) mówimy o zaburzeniu lękowym. W konsekwencji zbyt nasilony lęk powstrzymuje dziecko przed rozwojem, bo poprzez unikanie różnych sytuacji, osób, przedmiotów, dziecko nie zbiera nowych doświadczeń.
Do zaburzeń lękowych spotykanych u dzieci i młodzieży należą: fobia społeczna, lęk uogólniony, lęk paniczny, agorafobia, fobie proste. Nie są to choroby specyficzne dla wieku dziecięcego. Często wpółwystępują z chorabami: ADHD, depresja, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw: natrętne myśli, natrętne czynności), zaburzenia zachowania.
Jak rozpoznać, że dziecko ma problem z lękiem?
Kiedy zauważasz, że
- dziecko nadmiernie obawia się i zamartwia pewnymi sytuacjami, rzeczami, osobami,
- ma trudność w panowaniu nad tym zamartwianiem się,
- jest w niepokoju, ma poczucie podenerwowania albo kresu wytrzymałości,
- łatwo się męczy,
- ma trudności z koncentracją lub pustkę w głowie,
- jest drażliwe,
- ma zbyt duże napięcie mięśniowe,
- ma zakłócony sen, przez co rozumie się (trudność z zasypianiem lub podtrzymanie snu albo sen niespokojny, niezadowalający),
warto skonsultować problemy dziecka ze specjalistą i sprawdzić, czy sposób reagowania dziecka jest adekwatny do napotykanych trudności.
Co może zrobić Rodzic w swoim zakresie?
Jeśli chcesz pomóc swojemu dziecku nie bagatelizuj problemu. Słuchaj go aktywnie i zaakceptuj uczucia dziecka, reaguj: „och”, „mmm”, itp. Wyraź zrozumienie dla przeżywanego lęku i życzliwość.
Spróbuj zamienić sytuację budzącą lęk w fantazję, bajkę dotyczącą lęku. Narysuj z dzieckiem symboliczny obraz lęku.
W przypadku lęku przed ciemnością, który szczególnie dotyczy dzieci w połowie 4 roku życia, niepokój można rozproszyć poprzez:
1. Zapalenie światła w przedpokoju.
2. Postawienie lampki nocnej na podłodze, dzięki czemu daje półmrok i nie rzucają się na ścianę straszące cienie elementów pokoju.
3. Naklejenie świecących obrazków na meble, drzwi.
4. Ok. 4 roku życia dziecko może trzymać elektryczną latarkę pod poduszką (stwarza dziecku możliwość zapalenia latarki, daje świadomość, że ją ma).
Lęk przed robakami: rodzic symbolicznie może strzepywać robaki.
Lęk przed zwierzętami: można przeganiać krzykiem „dzikie zwierzęta”.
Myślę sobie, że warto zaangażować wyobraźnię, posłuchać dziecka, wykazywać zainteresowanie i zrozumienie. Przede wszystkim dać poczucie bezpieczeństwa i poprzez zabawę inicjować dziecku sposoby poradzenia sobie z lękiem. Taki sposób działania może spowodować, że dziecko samo znajdzie najlepszy dla siebie sposób na poradzenie sobie z przeżywanym lękiem.
——————————————————————
Agnieszka Jaślikowska-Nowak
psycholog
(Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 7)
——————————————————————
Dziewczyny, jeśli uważacie że ten wpis komuś może pomóc, wesprzeć, to wrzućcie ten wpis na swoją tablicę, udostępnijcie, puście w świat. Dziekuję <3
